Η υπνική άπνοια είναι μια από τις πιο σοβαρές διαταραχές ύπνου, στη διάρκεια της οποίας η αναπνοή του ατόμου διακόπτεται για μερικά δευτερόλεπτα. Η πάθηση αυτή χαρακτηρίζεται από παύσεις της αναπνοής την ώρα του ύπνου(άπνοιες). Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η παύση της αναπνοής οφείλεται σε πλήρη ή μερική απόφραξη στο επίπεδο του φάρυγγα (αποφρακτική άπνοια). Πιο σπάνια το πρόβλημα εντοπίζεται στο κεντρικό νευρικό σύστημα ( υπνική άπνοια), με αποτέλεσμα η αναπνοή να διακόπτεται αλλά οι ανώτεροι αεραγωγοί να παραμένουν ανοικτοί.
Υπνική άπνοια: Τύποι
Οι άπνοιες ταξινομούνται σε τρεις κατηγορίες:
- Αποφρακτική υπνική άπνοια. Είναι ο κοινότερος τύπος άπνοιας, στη διάρκεια της οποίας οι μυς του λαιμού φράζουν τον αεραγωγό διακόπτοντας την αναπνοή.
- Κεντρική υπνική άπνοια. Σε αυτή την κατηγορία άπνοιας το νευρικό σύστημα δεν δίνει εντολή στους μυς που ελέγχουν την αναπνοή για να μπορέσει να ξεκινήσει ο κύκλος της.
- Μεικτή υπνική άπνοια. Πρόκειται για τον συνδυασμό των δυο άλλων τύπων.
Υπνική άπνοια: Ποιοι είναι οι κυριότεροι παράγοντες προδιάθεσης;
Η υπνική άπνοια μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία ακόμη και στην παιδική. Παράγοντες προδιάθεσης για την εκδήλωση της νόσου είναι:
- Η παχυσαρκία
- Το φύλο (εκδηλώνεται πιο συχνά στο ανδρικό κοινό)
- Ανατομικά αποφρακτικά αίτια στον ανώτερο αεραγωγό (υπερτροφικές αμυγδαλές, μακρογλωσσία κ.α.)
- Το οικογενειακό ιστορικό
- Η εμμηνόπαυση
- Κρανιοπροσωπικές ανωμαλίες
- Η ηλικία
Ισχύει ότι η υπνική άπνοια εμφανίζεται πιο συχνά στο ανδρικό φύλο;
Η αλήθεια είναι ότι το ανδρικό κοινό εμφανίζει υπνική άπνοια με μεγαλύτερη συχνότητα. Όμως μετά την εμμηνόπαυση το ποσοστό εκδήλωσης και στις γυναίκες αυξάνει σημαντικά και εξισώνεται σχεδόν με αυτό των ανδρών.
Υπνική άπνοια: Τι συμβαίνει στη διάρκεια των επεισοδίων;
Στη διάρκεια της υπνικής άπνοιας ο κορεσμός οξυγόνου της αιμοσφαιρίνης μειώνεται με αποτέλεσμα να ελαττώνεται και η παροχή αυτού στα βασικά όργανα. Παράλληλα το άτομο εμφανίζει αρρυθμίες και ταχυκαρδία. Σημαντικό σημείο αποτελεί και το γεγονός πως τα επεισόδια αυτά τελειώνουν με μικροαφυπνίσεις του εγκεφάλου τα οποία επηρεάζουν την ποιότητα του ύπνου.
Ποιες οι επιπτώσεις από την υπνική άπνοια;
Αν η υπνική άπνοια αφεθεί χωρίς θεραπεία μπορεί να προκαλέσει διάφορα προβλήματα στην υγεία όπως:
- Εγκεφαλικό
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Υπέρταση
- Πονοκέφαλοι
- Καρδιακή ανεπάρκεια
- Καρδιακές αρρυθμίες
- Κατάθλιψη
Παράλληλα μειώνει την απόδοση στον εργασιακό χώρο και αυξάνει τον κίνδυνο τροχαίων ατυχημάτων.
Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται η υπνική άπνοια;
Ασθενείς με υπνική άπνοια εμφανίζουν ορισμένα ημερήσια και νυκτερινά συμπτώματα.
Ημερήσια:
- Υπνηλία
- Ημερήσια κόπωση χωρίς εμφανή λόγο
- Διαταραχές συναισθήματος
- Σεξουαλική δυσλειτουργία
- Πονοκέφαλοι
- Μειωμένη μνήμη
- Μειωμένη συγκέντρωση
- Μείωση αντανακλαστικών
Νυκτερινά:
- Ροxαλητό
- Παύσεις αναπνοής στην διάρκεια του ύπνου
- Αιφνίδιες αφυπνίσεις με αίσθημα πνιγμού
- Απότομες κινήσεις άκρων
- Ανήσυχος ύπνος
- Νυκτουρία
- Εφίδρωση
Πόσο συχνά εκδηλώνεται η υπνική άπνοια;
Η υπνική άπνοια απασχολεί έναν σημαντικό αριθμό ατόμων, ελάχιστοι από αυτούς όμως το γνωρίζουν. Η συχνότητα εκδήλωσης της νόσου αυξάνεται με την αύξηση της ηλικίας. Σύμφωνα με μελέτες επηρεάζει ένα ποσοστό 4-24% του ανδρικού πληθυσμού και το 2-9% του γυναικείου.
Πώς μπορεί να διαγνωστέι η υπνική άπνοια;
Ο ασθενής υποβάλλεται σε πολυκαταγραφικη μελέτη ύπνου. Η συγκεκριμένη εξέταση πραγματοποιείται σε ένα σύγχρονο εργαστήριο. Το άτομο καλείται να παραμείνει και να κοιμηθεί για ένα βράδυ στον συγκεκριμένο χώρο. Σε όλη τη διάρκεια του ύπνου καταγράφονται παράμετροι εγκεφαλικής, αναπνευτικής, καρδιακής και μυικής λειτουργίας. Κάποιες από τις εξετάσεις που πραγματοποιούνται είναι ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, μέτρηση κορεσμού αιμοσφαιρίνης, έλεγχος κίνησης άκρων, καταγραφή ροχαλητού, ηλεκτροκαρδιογράφημα κτλ). Η καταγραφή είναι συνεχής. Σε όλη τη διάρκεια παρίστανται νοσηλευτικό προσωπικό και τεχνολόγοι. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων γίνεται από εξειδικευμένους ιατρούς.
Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η υπνική άπνοια;
Για να μπορέσει ο γιατρός να συστήσει την κατάλληλη θεραπεία λαμβάνει υπόψη τόσο τα αποτελέσματα της μελέτης ύπνου, όσο και την σοβαρότητα των συμπτωμάτων και την συνύπαρξη άλλων νοσημάτων.
Η θεραπεία συνήθως ξεκινά συντηρητικά. Αυτό συνεπάγεται απώλεια βάρους (όταν είναι απαραίτητο), μειωμένη κατανάλωση φαγητού πριν την κατάκλιση, διακοπή του καπνίσματος, αποφυγή λήψης ηρεμιστικών και κατασταλτικών. Στην περίπτωση που η στένωση του φαρυγγικού αυλού οφείλεται σε ενδοκρινική πάθηση, τότε ο γιατρός θα συστήσει αντιμετώπιση αυτής της πάθησης. Πάντως στην πλειονότητα των περιπτώσεων πολύ αποτελεσματική είναι η χρήση συσκευών θετικής πίεσης (CPAP ή BiPAP). Πρόκειται για συσκευές οι οποίες μέσω ειδικής μάσκας τροφοδοτούν αέρα υπό πίεση. Με αυτό τον τρόπο οι αεραγωγοί ανοίγουν και ο ασθενής αναπνέει χωρίς να κάνει άπνοιες. Στόχος της θεραπείας είναι η κατάργηση των επεισοδίων άπνοιας-υπόπονιας και η εξάλειψη του ροχαλητού. Σε δεύτερο χρόνο συστήνεται η χειρουργική αντιμετώπιση.
Σε περιπτώσεις καρδιακών αρρυθμιών, υπέρτασης, σοβαρής υπνηλίας, στεφανιαίας νόσου, ο γιατρός θα συστήσει άμεσα πιο επιθετικό θεραπευτικό σχήμα.