Με τον όρο Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) εννοούμε ένα σύνολο παθήσεων που αφορούν το κατώτερο αναπνευστικό σύστημα. Η ΧΑΠ αφορά κατά κύριο λόγο τους καπνιστές και προκύπτει εξ αιτίας χρόνιου ερεθισμού των αεραγωγών των πνευμόνων. Εάν διαγνωσθεί σε πρώιμο στάδιο είναι δυνατόν να ιαθεί, στην αντίθετη περίπτωση οι επιπτώσεις της στον οργανισμό είναι ιδιαιτέρως σοβαρές.
ΧΑΠ : Στατιστικά στοιχεία
Η ΧΑΠ εάν διαγνωσθεί σε προχωρημένο στάδιο δεν είναι αναστρέψιμη και προκαλεί συνήθως μόνιμη αναπηρία. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στο θάνατο. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία πάσχουν από ΧΑΠ 450 εκατομμύρια άνθρωποι ανά τον κόσμο ενώ στη χώρα μας ο αριθμός των πασχόντων ξεπερνά τις 650 χιλιάδες. Η ΧΑΠ είναι τέταρτη στη λίστα των θανατηφόρων ασθενειών και πέμπτη στη λίστα όσων προκαλούν μόνιμη αναπηρία. Αν και η συγκεκριμένη ασθένεια δεν κάνει διακρίσεις ανάμεσα στα δύο φύλα, πλήττει κυρίως τον ανδρικό πληθυσμό και αρχίζει να εκδηλώνεται από την ηλικία των 40 ετών και έπειτα.
ΧΑΠ : Γιατί συμβαίνει;
Η ΧΑΠ προκύπτει συνήθως λόγω της βλαβερής συνήθειας του καπνίσματος. Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει πως όλοι οι χρόνιοι καπνιστές θα παρουσιάσουν ΧΑΠ, ούτε πως όλοι οι πάσχοντες ανήκουν στην κατηγορία των καπνιστών. Ο κυριότερος παράγοντας που προκαλεί ΧΑΠ είναι μεν το κάπνισμα αλλά υπάρχουν κι άλλοι δευτερεύοντες παράγοντες που ενοχοποιούνται όπως η χρόνια έκθεση, λόγω εργασίας, σε ουσίες που ερεθίζουν τους αεραγωγούς των πνευμόνων ή η γενετική προδιάθεση.
ΧΑΠ : Ποια είναι τα συμπτώματα;
Τα συμπτώματα που προδίδουν την ύπαρξη ΧΑΠ κατά τα αρχικά στάδια είναι τα εξής :
- έντονος βήχας
- κρίσεις δύσπνοιας
- αίσθημα βάρους στο στήθος
- αυξημένη απόχρεμψη
Καθώς η ασθένεια προχωρά, τότε τα παραπάνω συμπτώματα επιδεινώνονται και ο ασθενής παρουσιάζει επιπλέον :
- μυϊκή ατονία
- έντονη κόπωση
- συριγμό κατά την αναπνοή
- κυάνωση
ΧΑΠ : Με ποιον τρόπο πραγματοποιείται η διάγνωση;
Η κύρια εξέταση που πραγματοποιεί ο πνευμονολόγος προκειμένου να διαπιστωθεί η ύπαρξη της ΧΑΠ είναι η σπιρομέτρηση. Πρόκειται για μια εξαιρετικά απλή εξέταση, διάρκειας λίγων λεπτών, όπου υπολογίζεται η ποσότητα του αέρα κατά την εκπνοή και η δύναμη των πνευμόνων. Η διαδικασία είναι εντελώς ανώδυνη, απλά προϋποθέτει την καλή συνεργασία γιατρού και ασθενή. Πρέπει , δηλαδή, ο ασθενής να ακολουθήσει πιστά τις οδηγίες του γιατρού για να προκύψουν ακριβή αποτελέσματα. Η διαδικασία έχει ως εξής :
ο γιατρός θα σας ζητήσει να σφίξετε δυνατά με τα χείλη σας το προεξέχον στόμιο του σπιρόμετρου και να εκπνεύσετε με όλη σας τη δύναμη όσο πιο γρήγορα μπορείτε. Η διαδικασία αυτή θα χρειαστεί να επαναληφθεί δύο με τρεις φορές. Έπειτα ο γιατρός θα εκτιμήσει τα αποτελέσματα και θα σας πει εάν πάσχετε από ΧΑΠ ή όχι. Στην περίπτωση που τα αποτελέσματα είναι θετικά τότε θα χρειαστεί να υποβληθείτε σε οξυμετρία, μία επίσης ανώδυνη εξέταση, προκειμένου να ελεγχθεί η ποσότητα του οξυγόνου του αίματος.
ΧΑΠ : Ποιοι θα πρέπει να επισκεφθούν πνευμονολόγο;
Κανονικά όλοι όσοι καπνίζουν περισσότερο από μία δεκαετία πάνω από οκτώ τσιγάρα ημερησίως θα πρέπει να επισκεφθούν έναν ειδικό πνευμονολόγο και να υποβληθούν σε σπιρομέτρηση, όπως επίσης και όσοι εργάζονται υπό ανθυγιεινές συνθήκες. Δυστυχώς πολύ λίγοι είναι αυτοί που αποφασίζουν να πραγματοποιήσουν την επίσκεψη. Αυτό συμβαίνει γιατί το σύνολο των καπνιστών θεωρεί πως ο πρωινός βήχας, το λαχάνιασμα και η απόχρεμψη είναι φυσιολογικά. Όταν συνειδητοποιήσουν πως πρόκειται για συμπτώματα της ΧΑΠ, η βλάβη που έχουν υποστεί οι αεραγωγοί είναι μη αναστρέψιμη.
ΧΑΠ : Θεραπευτική προσέγγιση
Το πρώτο πράγμα που θα ζητήσει ο πνευμονολόγος στην περίπτωση που διαγνωσθείτε με ΧΑΠ, είναι να διακόψετε το κάπνισμα. Εάν δεν συμμορφωθείτε με αυτό, η φαρμακευτική αγωγή δε θα μπορέσει να σας βοηθήσει. Επικουρικά θα σας ζητήσει να χάσετε βάρος, στην περίπτωση που ανήκετε στην κατηγορία των υπέρβαρων, να εντάξετε στη ζωή σας ένα πρόγραμμα ήπιας γυμναστικής.
Όσον αφορά τη φαρμακευτική αγωγή, συνήθως χορηγούνται :
- Βρογχοδιασταλτικά για να ελαττώσουν τη στένωση των αεραγωγών και να διευκολύνουν τη λειτουργία τους.
- Εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή για να μειωθεί η φλεγμονή των πνευμόνων (συνήθως δίδονται σε συχνές παροξύνσεις).
- Οξυγόνο, σε βαρυά μορφή ΧΑΠ έκπτωση αναπνευστικής λειτουργίας και συνυπάρχουσα αναπνευστική ανεπάρκεια.
- Διουρητικά, δίδονται σε ασθενείς στους οποίους συνυπάρχει καρδιακή ανεπάρκεια.
- Αντιβιοτικά, δίδονται μόνο όταν υπάρχει βακτηριακή λοίμωξη στον οργανισμό, η οποία επιδεινώνει τα συμπτώματα της ΧΑΠ.
ΧΑΠ : Η πορεία της νόσου
Εάν η ΧΑΠ διαγνωσθεί σε πρώιμο στάδιο και ο ασθενής ακολουθεί πιστά τις οδηγίες του γιατρού τότε θα επιβραδυνθεί ή θα ανασταλεί η πορεία της νόσου. Δυστυχώς η συντριπτική πλειοψηφία όσων πάσχουν από ΧΑΠ είτε το αντιλαμβάνονται σε προχωρημένο στάδιο είτε δεν το γνωρίζουν καν. Η πορεία της νόσου είναι η εξής:
- οι αεραγωγοί είναι μόνιμα σε συστολή
- η ποσότητα του οξυγόνου στο αίμα μειώνεται
- ο ασθενής υποφέρει σχεδόν καθημερινά από κρίσεις δύσπνοιας
- η σωματική δραστηριότητα μειώνεται δραματικά
- ο ασθενής χρειάζεται οξυγόνο υπό μονίμου βάσεως
- ο ασθενής αισθάνεται ανήμπορος και εμφανίζει καταθλιπτικές τάσεις
ΧΑΠ και λοιμώξεις του αναπνευστικού
Όσοι πάσχουν από ΧΑΠ είναι επιρρεπείς στις λοιμώξεις που αφορούν το αναπνευστικό σύστημα. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί. Σε περίπτωση λοίμωξης τα ήδη υπάρχοντα συμπτώματα επιδεινώνονται, η δύσπνοια γίνεται εντονότερη, ο βήχας περισσότερο επίμονος και έχουμε αυξημένη απόχρεμψη .Επιβάλλεται λοιπόν οι πάσχοντες να πραγματοποιούν τα αντιγριπικά εμβόλια, να αποφεύγουν την επαφή με άτομα που νοσούν και να μην προτιμούν τους πολυσύχναστους χώρους ιδιαίτερα κατά τους μήνες που οι ιώσεις βρίσκονται σε έξαρση.
ΧΑΠ : Χρήσιμες συμβουλές
- Διακόψτε άμεσα το κάπνισμα
- Μην εκτίθεστε σε εισπνεόμενες ερεθιστικές ουσίες
- Αποφύγετε το παθητικό κάπνισμα
- Κάντε το εμβόλιο κατά του ιού της γρίπης και του πνευμονιόκοκκου
- Επισκέπτεσθε τακτικά πνευμονολόγο